Interview met Paul van Vliet, Partner Bridgewell

De moderne financial is net zo communicatief als een marketeer. Of het nu gaat om een Controller, Risk Manager of Auditor, in het huidige tijdsbeeld wordt van hen verwacht dat ze sturing geven aan de organisatie. Best lastig als je dit moet doen vanuit een adviserende rol. Dat legt extra nadruk op vaardigheden als inlevingsvermogen, overtuigingskracht en organisatiesensitiviteit. Als business partner houd je het overzicht, leg je verbindingen en help je de organisatie stappen vooruit.

Ontwikkeling finance functie

Aan het woord is Paul van Vliet, partner bij Bridgewell. Bridgewell bemiddelt financiële professionals in specialistische, management en directieposities, vast en interim. ´Die specialisatie geeft mij een goed beeld van de ontwikkelingen in de markt. Zo zag je dat na het uitbreken van de crisis de nadruk binnen de financiële functie primair lag op het beheersen van risico´s. De focus van bedrijven was naar binnen gericht. Dat leidde tot een enorme vraag naar technische fiancials (reporting, IFRS), (Operational) Risk Managers, Internal Controllers en Auditors. Beheersing en kostenreductie was over het algemeen belangrijker dan innovatie.

Je ziet nu de vraag kantelen. Organisaties hebben hun interne processen op orde en richten hun blik weer naar buiten. Daar hoort een ander type financial bij. Business partners die proactief naar voren meekijken. Op basis van scenario-analyses richting kunnen geven aan de ontwikkelingsrichting. Bedrijfsonderdelen prikkelen en het management helpen veranderingen te realiseren. Inhoudelijk verandert er weinig aan de technische bagage van een financial, het is met name dat men qua vaardigheden uit een ander vaatje moet tappen.´

Three Lines of defense

Wij verwachten dat organisaties het three lines of defense model zullen handhaven´, vervolgt Paul. ´Maar voor zowel Controllers (1st line), Risk Managers (2nd line) als Auditors (3rd line) geldt dat de blik naar voren is gericht. Hoe kunnen we onze organisatie nog beter en concurrerender maken. Om hier een impuls aan te geven zie je ook steeds vaker dat organisaties fiancials recruteren die ervaring hebben met de core business. Dus Ahold werft Auditors die nu binnen het logistieke onderdeel van het bedrijf werken. Philips zoekt Controllers die sales ervaring hebben. Maar ook wordt aan bestaande financials gevraagd eens een paar jaar ervaring op te doen in een andere rol. De functie wordt breder en sturender en dat vraagt om professionals die er ook zo in staan.

Carriéreperspectief

Wil je het maximale uit je loopbaan halen dan moet je daar tijdig werk van maken. Het belangrijkste daarbij is dat je nadenkt over wat je belangrijk vindt: niet alleen in een functie, maar ook qua bedrijfscultuur, waar je in de toekomst naar toe wilt, vanuit een reëel beeld op de eigen competenties. Vanuit onze adviesrol helpen wij kandidaten bij dit bewustwordingsproces, zodat de juiste keuzes worden gemaakt ten aanzien van opleiding, promotie of de overstap naar een nieuwe werkgever.’

Met de uitbraak van de mondiale kredietcrisis in 2007 is de markt voor Eigen- en Vreemd Vermogen danig opgeschud. Nadat de systeembanken met behulp van de belastingbetaler op korte termijn waren gered volgde een aanscherping van het Bazel Il –akkoord. Banken worden verplicht meer risicodragend vermogen in verhouding tot het totale vermogen aan te houden. Bazel-lll verplicht banken in 2019 tot een verdubbeling van de kapitaalbuffer.

Kredietverlening door het bankwezen

Het gevolg van deze acties is dat banken vooral bezig zijn met het op orde krijgen van de eigen huishouding. Op zich hoeft dat geen problemen te geven, ware het niet dat het gehele bedrijfsleven als gevolg van de ineenstorting van het financiële systeem net zoals het bankwezen behoefte had aan liquiditeit in de vorm van het oprekken van de kredietlimieten. De reactie van het bankwezen was een aanscherping van de kredieteisen . Banken gaven in enquêtes, uitgevoerd door de Nederlandsche Bank, zelf aan dat de toegenomen kredietrisico’s als gevolg van de economische crisis een belangrijke reden is om het kredietaanbod, naast een gedaalde vraag naar krediet vanuit het bedrijfsleven, te beperken. In grafiek 1, ontleend aan het Overzicht Financiële Stabiliteit van de Nederlandsche Bank (najaar 2014) is duidelijk te zien dat de kredietverlening door het bankwezen aan zowel het bedrijfsleven als de particuliere sector achterblijft.

Figuur 1, Kredietexpansie, (trendafwijking rechteras) ontleend aan Overzicht Financiële Stabiliteit DNB okt. 2014

Het Europese bedrijfsleven en dan zeker het MKB heeft zeer veel last van het gedrag van het bankwezen, omdat Europese bedrijven, in tegenstelling tot hun Amerikaanse collega-bedrijven, voor een groot gedeelte afhankelijk zijn van de banken voor de financiering. In de door de ECB opgestelde maandrapportage over december 2014 wordt bijvoorbeeld het volgende beeld geschetst:

“De uitgifte van schuldpapier (externe financiering volgens openbare markten) blijft geconcentreerd in een aantal landen van het eurogebied, waarbij de toegang tot de obligatiemarkt in de meeste gevallen beperkt blijft tot grote ondernemingen met een hoge rating. MKB-bedrijven zijn doorgaans te klein om de vaste kosten van een schulduitgifte op de financiële markt te absorberen. Het MKB is dan ook in veel hogere mate afhankelijk van bancaire financiering dan grote ondernemingen en wordt daardoor onevenredig getroffen door de aanhoudende krimp van de bancaire kredietverlening”.

Alternatieven voor bancaire kredietverlening

In tijden van crisis worden mensen creatief en wordt er gezocht naar alternatieven voor bancaire kredietverlening. Vooral bedrijven die relatief een bescheiden financieringsbehoefte hebben (tot €250.000) zien dat banken steeds minder bereid zijn om krediet te verschaffen. Voor banken zijn deze bedragen vaak te klein. De kosten van het beheer van deze kredieten wegen niet op tegen de opbrengst uit de rentemarge. Bedrijven blijven echter een behoefte houden aan liquiditeit, waardoor er een aantal interessante initiatieven op de markt voor Eigen- en Vermogen zijn ontwikkeld. Een aantal van deze initiatieven is:

• Overheidsmaatregelen in de vorm van overheidsgaranties die het MKB een toegang tot de bancaire kredietverlening kan verschaffen (zie voor de mogelijkheden de site van het ministerie van Economische Zaken) en subsidies (zie bijvoorbeeld bijlage 1):
• Nieuwe partijen
  • business angels
  • oprichting van kredietunies
  • onafhankelijke bemiddelaars (match makers)

• Nieuwe vormen van kredietverlening dan wel aanpassing van de financieringsbehoefte
  • ketenfinanciering
  • een verschuiving van bankleningen naar factoring en leasing als onderdeel van de totale financiering van de vermogensbehoefte
    toelaten van informal investors

• Nieuwe kanalen gericht op nieuwe partijen
  • crowdfunding.

• Op zoek gaan kostenverlaging om de financieringsbehoefte te beperken
  • bootstrapping, klanten zelf een gedeelte van de werkzaamheden laten doen
  • een gedeelte van het loon in de vorm van aandelen uitkeren.

Financieringsmonitor

In Nederland wordt door het Ministerie van Economische Zaken de ontwikkelingen op het gebied van financiering en dan met name voor het MKB bijgehouden. Ze laat de Minister regelmatig onderzoek doen door Panteia . De resultaten van het onderzoek worden verwoord in een financieringsmonitor (programmaonderzoek MKB en ondernemerschap), die te raadplegen is op de site van het Ministerie.
In de monitor , “Bedrijfsfinanciering, zo kan het ook, update 2014”, wordt een aantal alternatieve financieringsvormen geïntroduceerd en beschreven. Hierbij wat opvallende zaken.

• Uit de monitor blijkt dat crowdfunding in Nederland groeiend is. De verwachting is dat de markt voor crowdfunding in 2015 255 mln Euro zal gaan bedragen. Crowdfunding is niet zonder risico voor de aanbieder van vermogen. Er zijn al gevallen bekend van financiering waarbij het bedrijf uiteindelijk failliet is gegaan. Vandaar ook steeds meer de roep om platforms die onder toezicht staan van de AFM. AFM heeft aangegeven onderzoek te gaan doen naar de platforms. Crowdfunding lijkt een trend die zich gaat doorzetten.
• In Nederland zijn er naar Amerikaans voorbeeld sinds 2012 kredietunies opgericht. Een kredietunie is een coöperatie van ondernemers binnen een branche of regio, waarbij de leden geld in leggen, waarmee de kredietunie lid-ondernemers mee financiert. In Nederland zijn momenteel zes kredietunies actief.
• Een bijzondere vorm van financiering is de ketenfinanciering. Vooral kleinere toeleveranciers van grote ondernemingen kunnen hier voordeel van hebben . Het idee is eenvoudig. De afnemer, geeft de leverancier na het uitvoeren van de “three-way-match (order-pakbon-factuur) bericht dat de factuur wordt geaccepteerd en betaald op het afgesproken tijdstip. Banken kunnen op basis van dit bericht de afnemer tegen een lager tarief financieren dan bijvoorbeeld in het geval van factoring mogelijk zou zijn. Een voorwaarde is wel dat de afnemer een goede rating heeft.

• Tijdens een economische crisis staan rendementen bij bedrijven, maar ook voor beleggers onder druk. Op de markt zoeken kapitaalkrachtige ondernemers of beleggers elkaar steeds meer op om via bundeling van geld kansrijke bedrijven van eigen vermogen en advies te voorzien. Er is een groot aantal vormen van verschaffers van Eigen Vermogen ontstaan, die afhankelijk van de levenscyclus van een bedrijf hun kansen inschatten. In bijgevoegd kader een overzicht van de verschillende vormen van Eigen Vermogen.

De verwachting is dat omvang van nieuwe financieringsvormen in de toekomst zal toenemen. Dat neemt niet weg dat er in de toekomst nog steeds een groot beroep op het traditionele bankkrediet gedaan zal blijven worden of in de woorden van de Europese Centrale Bank:

“Part of solution to this is to create a more diversified and contestable financing mix, such that if banks finance becomes too expensive or scarce, non-bank finance can efficiently substitute for it. This is what the ongoing agenda to deepen and integrate capital markets in Europe aims to achieve- the so-called Capital Markets Union. Non-banks such a private equity investors or institutional investors can also play an important role in filling financing gaps, especially for the latter in long-dated lending such as infrastructure that matches their liability profile.
But we also know that for certain types of lending that are the preserve of banks, in particular SME financing, asymmetric information problems and high costs of monitoring means banks cannot easily be replaced by non-banks. And perhaps even more importantly, such lending cannot quickly be replaced by other banks, as exit from the market tends to destroy the relations networks – “soft information”- that is crucial for small business lending. In this way, exit in fact create a form of hysteresis in the banking sector”

1. Overigens schrijft de ECB in de Euro Bank Lending Survey van oktober 2014 dat het Europese bankwezen de kredieteisen voor alle leningen heeft versoepeld. Ook de Nederlandsche Bank maakt in de december 2014 maandrapportage duidelijk dat het bankwezen haar condities aan het verstrekken van krediet heeft versoepeld.
2. Panteia is een allround onderzoeksbureau voor economisch en sociaal beleidsonderzoek, transportonderzoek en marktonderzoek
3. http://www.mkbservicedesk.nl/documenten/Bedrijfsfinanciering%20-%20zo%20kan%20het%20ook%202014.pdf
4. Toespraak door Peter Praet, lid van de Raad van Bestuur ECB, uitgesproken op 17 november 2014 in Londen.

Door: Piet de Keijzer, docent Financiële markten Fontys Hogeschool en gastdocent onder meer voor Eiffel, Rabobank en Nyenrode Business School. Tevens auteur van verschillende boeken.

3-daagse cursus Herfinanciering van uw bedrijfsactiviteiten

Piet de Keijzer is één van de docenten van de cursus Herfinanciering van uw bedrijfsactiviteiten.
Na deze drie dagen bent u helemaal op de hoogte van alle nieuwe ontwikkelingen, kansen, mogelijkheden en veranderingen in financieringsland. En nog belangrijker bij een (her)financieringsaanvraag weet u hoe vermogensverstrekkers denken en hoe ze de Business case willen zien! Dit betekent dat u goed beslagen ten ijs komt, waardoor u sneller goedkeuring van uw vermogensverstrekker krijgt.

Meer informatie over de cursus vindt u op de website van de cursus Herfinanciering van uw bedrijfsactiviteiten.

Risicomanagement staat hoog op de agenda bij veel non-profit organisaties. Wij vroegen Marius Rietdijk, directeur van het Centrum voor positieve gedragsverandering ADRIBA aan de VU, naar de uitdagingen omtrent risicomanagement en gedragsverandering. Marius is tevens een van de docenten van de verkorte opleiding Risicomanagement & Gedragsverandering voor Overheid & Non-profit.

Wat zijn de nieuwe uitdagingen van de huidige finance professional?

Veel finance professonals hebben zich in het verleden vooral bezig gehouden met het kwantificeren van resultaten, zonder al te veel te letten op het gedrag dat tot deze resultaten leidt. De belangrijkste uitdaging is het specificeren en meten van het gedrag dat tot de resultaten leidt.

Het creëren van gedragsverandering waardoor er risicobewustzijn is, hoe realiseer je dat?

Specificeren en meten van het gedrag zijn de eerste twee stappen bij gedragsverandering. Laten we een eenvoudig voorbeeld nemen van risicogedrag: het niet dragen van een helm op de bouwplaats. Dit willen we veranderen in het wel dragen van een helm. We beginnen met een nulmeting via steekproeven. Hoeveel procent van de mensen draagt een helm op de bouwplaats? Dit een paar weken bijhouden en in en grafiek zetten. De volgende stappen zijn:

Stap 3.  ABC-analyse van het huidige prestatieniveau: wat zijn de antecedenten (A) en consequenties (C) van het gedrag (B –Behavior)? In het voorbeeld van de bouwplaats zijn antecedenten (prikkels die aan het gedrag vooraf gaan) bijvoorbeeld: De helmen zijn slecht te vinden, ze liggen ver weg, worden weinig gedragen, je gelooft niet dat je een ongeluk zult krijgen enzovoort.

Consequenties (prikkels nadat het gedrag heeft plaatsgevonden) kunnen zijn: Bespot worden als je een helm draagt, de helm zit niet lekker, je haar gaat in de war, je krijgt eerder een ongeluk enzovoort.

Uit ABC-analyses van het ongewenste gedrag blijkt dat er positief direct en zekere consequenties aan zijn verbonden, terwijl de negatieve consequenties toekomstig en onzeker zijn. Als je zo’n analyse maakt voor het gewenste gedrag blijken daar vaak negatieve consequenties aan te zijn verbonden.

Een ABC-analyse biedt direct aanknopingspunten voor het veranderen van de werkomgeving.
De drie valkuilen die daarbij op de loer liggen zijn:

1. Het te vaak werken met antecedenten in plaats van met consequenties
2. Het te vaak werken met dwang, straf en negeren van goed gedrag in plaats van het belonen van goed gedrag
3. Bij belonen te vaak werken met geld in plaats van aandacht, waardering en andere sociale versterkers

Stap 4: Feedback geven aan de medewerkers over hun prestatieniveau

Stap 5: (Sub-)doelen stellen om het prestatieniveau omhoog te krijgen

Stap 6: Het behalen van (sub-)doelen belonen

Belangrijk: Bij al deze stappen dienen de medewerkers betrokken te worden.

Wat zijn uw top-3 tips rondom het inschatten van kansen & gevolgen bij risicomanagement?

1. Stop met het inpraten op mensen om hun gedrag te veranderen (antecedenten), wijzig de consequenties
2. Gebruik de juiste consequentie (stop met dwang, straf & negeren, ga belonen)
3. Gebruik de juiste beloningen (stop met bonussen, ga sociale beloningen geven zodra een concreet omschreven (sub)doel behaald is)

Als we u op 1 januari 2020 weer tegenkomen, wat is er dan veranderd op finance-gebied?

Het volgens bovenstaande aanpak werken met gedragsverandering zal op termijn leiden tot een 100x betere samenleving. Want de huidige manier van werken met zijn drie valkuilen werkt slechts 20% x 20% x 20% van de gevallen = 0,8%.

Ik hoop dat er in 2020 meer gewerkt wordt via bovenstaande prestatieverbeteraanpak, zodat men veel effectiever leiding geeft en minder risico’s hoeft te nemen. Daarvoor hebben alle leidinggevenden in Nederland de opleiding gedaan.

Interessant! En wat ga ik leren tijdens uw bijdrage in de opleiding Risicomanagement & Gedragsverandering?

Bij te dragen aan een betere wereld om mij heen, via bovenstaande wetenschappelijk gefundeerde aanpak van gedragsverandering, waarmee Pavlov (met zijn honden) en B.F. Skinner (zie o.a. zijn pingpongende duiven op Youtube) begonnen.

5-daagse opleiding Risicomanagement en Gedragsverandering voor Overheid & Non-profit

Marius Rietdijk is een van de docenten van de verkorte opleiding Risicomanagement en Gedragsverandering voor Overheid & Non-profit. Tijdens deze opleiding krijgt u binnen 5 dagen alle kennis die noodzakelijk is om risicomanagement optimaal vorm te geven binnen uw organisatie. U krijgt concrete tools om een gedragsverandering te bereiken waardoor u risicobewustzijn creëert binnen uw organisatie.

Meer informatie over het 5-daagse programma en alle (hoofd)docenten vindt u op de website van de opleiding Risicomanagement en Gedragsverandering. Daarnaast is Marius Rietdijk ook docent voor de opleiding Risicomanagement voor Verzekeraars.